Als je voor de klas gestaan hebt is het je misschien wel eens overkomen: je staat te vertellen en de propjes papier schieten je om de oren. Een duidelijk teken dat je publiek afgehaakt is. In het bedrijfsleven gaat het er wat subtieler aan toe. Daar krijg je hooguit een verveelde blik, een diepe zucht, of een blik op de telefoon. De vraag is wat erger is.
Er is op grote schaal onderzoek gedaan naar wat er nou voor zorgt dat een boodschap overtuigt. Daaruit blijkt dat de ontvanger van de boodschap de doorslaggevende factor is. Je kunt de ontvanger (je publiek) via een glijdende schaal indelen in hoog betrokken en laag betrokken. Deze twee groepen gaan volstrekt anders om met jouw verhaal.
Stel je even een hartchirurg voor die zeer succesvol is in het uitvoeren van riskante hartoperaties. Ze is uitgenodigd voor een bijeenkomst met collega-hartchirurgen waar een presentatie zal plaatsvinden over een revolutionaire nieuwe techniek waar veel mensenlevens mee gered kunnen worden. Ik gok dat deze hartchirurg hoog betrokken is. Kijk maar even naar de definitie.
Hoog Betrokken
Heeft de benodigde kennis
Wordt niet te zeer afgeleid door andere zaken
Is gemotiveerd bij het onderwerp
Denkt graag na over dingen
Onze chirurg heeft de voorkennis om op hoog niveau informatie over het onderwerp tot zich te kunnen nemen. Ze weet er veel van, kent het jargon en weet hoe ze nieuwe informatie moet plaatsen. Ze heeft speciaal voor deze gelegenheid vrij genomen om de nieuwe informatie tot zich te nemen. Ze is gemotiveerd omdat ze hoopt dat deze nieuwe techniek haar veel zal gaan opleveren. En ze is het soort persoon dat het leuk vindt om te broeden en te puzzelen op de beste manieren waarop ze haar vak kan uitoefenen. Ze wil tijdens de presentatie het naadje van de kous weten inclusief álle details. Ze heeft zogezegd behoefte aan deskundigheid. Ze zoekt feiten, onderbouwing en het hele genuanceerde verhaal.
Stel je nu een heel ander iemand voor. We nemen een leerling in twee havo. Het schooljaar is net begonnen. Er staan verkiezingen voor de deur en een medewerker van de provincie komt een presentatie geven over ons kiesstelsel. Laten we voor het gemak aannemen dat deze leerling laag betrokken is.
Laag betrokken
Heeft niet de benodigde kennis
Heeft last van ruis
Is ongemotiveerd bij het onderwerp
Denkt niet graag lang of diep na over dingen
De leerling weet zo goed als niks van staatsinrichting. Iedereen om hem heen zorgt voor interessante ruis. Zijn vrienden naast hem lopen te klooien met z’n tas, het meisje iets verderop vertelt een goeie grap. Het is het laatste uur en de vrijheid lonkt. Om nog iets van deze presentatie mee te krijgen heeft deze jongen veel aantrekkelijkheid nodig. Humor, filmpjes, geluidseffecten, verrassingen, alles wat helpt om de aandacht vast te houden van deze laag betrokken scholier.
Natuurlijk werken we in deze voorbeelden met clichés: de hoog betrokken hartchirurg versus de laag betrokken havo scholier. Maar het is goed om je te realiseren dat betrokkenheid niet zo zeer in het DNA zit, maar ook bepaald wordt door de context. Stel je voor dat dezelfde scholier een gamefanaat is en een online presentatie volgt over een vette nieuwe game. Goeie kans dat hij op dat moment tamelijk hoog betrokken is.
Zet de havo scholieren een droog, diep inhoudelijk verhaal voor en de propjes schieten langs je oren. Zet je hartchirurgen een verhaal voor met oneliners en humoristische filmpjes en je zult de irritatiegrens in no time bereikt hebben. Verschillend publiek, verschillende behoeftes. Het een is niet beter dan het andere, het is alleen anders. En vooral iets om rekening mee te houden.
