Onderzoek Beeldvorming op de Nederlandse werkvloer (hoe het allemaal begon)

Hoe het allemaal begon…

Het was 2010 toen we ons eerste boek ‘Meestersprekers‘ schreven, en we werden geconfronteerd met een voor ons onbegrijpelijk fenomeen: praktisch iedere mannelijke invloedrijke spreker die we vroegen om een interview zei ‘ja’. Iedere vrouwelijke spreker zei ‘nee’.

Na talloze belrondjes keken we elkaar wanhopig aan. Een boek van twee vrouwelijke eigenaren, zonder één vrouwelijke meesterspreker? Onbestaanbaar. Waarom zeiden alle vrouwen nee? Het werd het begin van onze zoektocht naar antwoorden.

Door onze gesprekken met wetenschappers ontdekten we dat vrouwen te maken hebben met een specifieke beeldvorming, waardoor er allerlei lastige issues voor ze zijn rondom profileren. We ontdekten de talloze studies uit de sociale psychologie over The Big Two: warmte en competentie. En dat we elkaar grotendeels waarnemen en beoordelen op deze twee aspecten. En we ontdekten het fascinerende werk van prof. dr. Susan Fiske van de Princeton University, die wereldwijd onderzoek verricht naar beeldvorming van maatschappelijke groepen.

The Big Two

Bijna dagelijks schatten we onbekenden in op de werkvloer: tijdens meetings, sollicitatiegesprekken of in de lift. We kijken elkaar in de ogen en vragen ons direct twee dingen af: kan ik jou vertrouwen, en ben je competent? Deze twee kenmerken helpen ons om razendsnel een inschatting te maken. Vertrouw je de ander niet maar is hij (of zij) ook niet competent? Dan is een beetje afstand houden voldoende om veilig te zijn. Is de ander echter niet te vertrouwen maar wel competent? Dan is het oppassen geblazen. En zo heeft die eerste, vluchtige inschatting een grote impact.

Zo’n inschatting maken we op basis van uiterlijke kenmerken. Daarbij kijken we niet alleen naar hoe iemand oogt, maar ook naar de sociale groep waar de ander toe behoort. De manier waarop we die groep beoordelen heeft invloed op hoe we ons gedragen, maar ook op de manier hoe we gedrag van de ander interpreteren. Onderzoek laat bijvoorbeeld zien dat we mannen in het algemeen wat competenter vinden dan vrouwen, en vrouwen wat betrouwbaarder dan mannen.

Knoppenbord

Deze ontdekkingen zorgden er niet alleen voor nieuwe inzichten. Het zette ons ook aan tot het ontwikkelen van een toolbox op het gebied van warmte en competentie: aan welke knoppen kun je draaien om je warmte en competentie te vergroten, zónder toneel te hoeven spelen.

Onze trainingen Leadership Presence werken met deze toolbox en duizenden deelnemers hebben met succes geprofiteerd van deze technieken.

In deze trainingen lieten we standaard de data zien over hoe we elkaar binnen samenlevingen waarnemen. Iedere keer dat we een van deze kaarten laten zien in een lezing of training kun je een speld horen vallen. Je ziet gewoon dat er kwartjes vallen en dat het publiek snapt waarom ze anderen op een bepaalde manier zien en waarom zij zelf op een bepaalde manier gezien worden. En als je dit eenmaal weet, dan kun je het nooit meer niet weten.

Helaas moesten we het wel altijd doen met data uit Duits of Belgisch onderzoek omdat er geen Nederlandse data voorhanden waren. We hebben prof. dr. Fiske daarom gestalkt met de vraag wanneer onze eigen Nederlandse dataset beschikbaar zou komen. Zij verwees ons daarop naar de Universiteit Utrecht en de onvolprezen prof. dr. Naomi Ellemers en haar team.

Er bleek al wel een aanzet voor een Nederlandse dataset te zijn en samen bedachten we dat het wel übercool zou zijn als de beeldvorming op de Nederlandse werkvloer onderzocht kon worden. Nobbe Mieras en partner Rvdb leveren klanten aan en medefinancieren het onderzoek. Universiteit Utrecht voert het onderzoek i.s.m. met Princeton University uit.

Resultaten onderzoek

Op dit moment loopt het onderzoek bij o.a. ABN AMRO, Rvdb, BrandLoyalty, Havenbedrijf Rotterdam en Wageningen University & Research. De organisaties die meedoen zien dit onderzoek als een kans om strategische data te verzamelen over beeldvorming binnen hun organisatie. Hierdoor kunnen ze scherper sturen op diversity & inclusion.

De uitkomsten per organisatie worden intern gepresenteerd achter gesloten deuren. De gecombineerde data van de betrokken bedrijven worden gepubliceerd, maar zijn dus niet meer op een specifiek bedrijf te herleiden omdat het over gemiddelden gaat.

Voorjaar 2022 organiseren we een event waar we verder praten over de uitkomsten van dit onderzoek en waar thoughtleaders over beeldvorming, diversity en inclusion zullen aanschuiven.