Hoe wc-papier je presentatie kan veranderen

Of het nou bij de koffieautomaat is, tijdens een meeting of in de wandelgangen: we spitsen onze oren zodra iemand ons een anekdote begint te vertellen. Je collega Tim leunt achterover en zegt “Gistermiddag ontdekte ik dat het wc-papier op was. Dus ik spring op de fiets naar de Appie ……” en jij bent gelijk aangehaakt. Dat heeft een reden: je verwacht namelijk niet dat Tim vertelt dat hij een paar rollen wc-papier koopt en ze in de kast legt. Nee, je weet dat er iets komt: een onverwachtse wending, een clou. Hij loopt een filmster tegen het lijf, zijn fiets wordt gejat, of het wc-papier bleek uitverkocht. Dat werk. En daar slaat je brein keihard op aan. Maar waarom eigenlijk?

Een unieke, persoonlijke ervaring

Elk verhaal, hoe simpel ook, is een leerervaring. Onderzoek laat zien dat we zelfs meer leren van het kijken naar de fouten van anderen dan het nadenken over die van onszelf. Dat verklaart waarom we kinderen al eeuwenlang sprookjes vertellen, vaak met een naargeestig randje. Het kind identificeert zich met de hoofdpersoon, bijvoorbeeld Roodkapje. De hersenen van het kind draaien op volle toeren en doen alsof ze alles zelf meemaken. De verteller schetst hoe Roodkapje een aantal verkeerde keuzes maakt. Ze gaat van het pad af gaat en praat met een vreemde wolf. Ai. Het luisterende kind krijgt de gruwelijke consequenties te horen van Roodkapjes foute keuzes: ze wordt opgegeten. Het kind trekt haar eigen les uit dit verhaal, ook wel de moraal genoemd. ‘Ik moet nooit van het pad gaan’ bijvoorbeeld.

Opgeheven vingertjes

Deze innerlijke conclusie maakt veel meer indruk dan het statement van een ouder die met plechtige stem en opgeheven vinger zegt ‘Let op kind, ga nooit van het pad af.’ Het sprookje maakt van precies hetzelfde statement een unieke, persoonlijke ervaring. Dat kan een anekdote ook voor jouw presentatie doen. Je kunt een belangrijk statement als ‘De doorlooptijd van ons proces is te lang.’ in koeienletters op een slide zetten en er ernstig bij kijken maar dat wil niet zeggen dat het enig effect heeft. Veel beter is het om een waargebeurde anekdote te vertellen over een bestelling die vijf weken te laat geleverd werd en de klant in grote problemen bracht. Zulke grote problemen dat de klant uiteindelijk gefrustreerd opstapte. Je luisteraars zullen zelf concluderen: ‘Oei, onze doorlooptijden zijn veel te lang.’ Ze hebben een unieke, persoonlijke conclusie getrokken. Ze hebben je statement zelf ontdekt in plaats van dat jij het aan ze hebt opgedrongen.

Plakfactor

Daarnaast zijn verhalen makkelijker op te roepen dan feiten. We herinneren ze ons beter en langer en vertellen ze daardoor ook vaker door dan cognities. Een verhaal blijft aantoonbaar beter plakken. Onderzoekers Dan en Chip Heath leggen dit fenomeen uit aan de hand van een klittenband-analogie. Klittenband bestaat uit een kant met duizenden haakjes, en een kant met duizenden lusjes. Als je de twee kanten op elkaar drukt zet een groot deel van de haakjes zich vast in de lusjes. Daarom blijft klittenband zo stevig zitten. In je hersenen zitten ook talloze lusjes: er ligt een enorme hoeveelheid associaties opgeslagen. Hoe meer haakjes een idee heeft, hoe beter het blijft hangen in je hersenen. Een woord als fiets bijvoorbeeld heeft veel haakjes: je hebt talloze herinneringen aan fietsen en er zijn allerlei zintuiglijke associaties opgeslagen rond dit woord. Je weet hoe een fiets eruitziet, maar ook hoe het stuur voelt en hoe een slot klinkt. Een woord als synergie daarentegen heeft maar weinig haakjes, mogelijk maar een. Daardoor moeten je hersenen harder werken om het op te roepen en houd je zo’n woord ook minder goed vast.

Abstracties en illustraties

Dat verklaart waarom we wegdutten bij een presentatie als deze: ‘Ons bureau ondersteunt de visie dat schaalvergroting kan leiden tot aanzienlijke kostenreductie, en die kostenreductie kan, met inachtneming van de systematiek van tariefregulering door de AFM, ten goede komen aan de gebonden klant.’ Er is natuurlijk niets mis met abstracties, ze zorgen ervoor dat we elkaar op overstijgend niveau snappen. Maar als je wilt dat je feiten echt blijven hangen, dan zul je ze moeten ondersteunen met een sterke illustratie. Vraag je dus bij iedere belangrijke presentatie af: laat ik mijn belangrijkste statements ook zien, of zeg ik het alleen?

Simpel en alledaags

En tot slot nog een praktische tip: de meest simpele, alledaagse anekdotes zijn geschikt om te gebruiken in een professionele presentatie. Was het wc-papier in de Appie op? Dat voorbeeld kun je gebruiken bij dat statement over verwachtingsmanagement. Werd je fiets gejat tijdens het winkelen? Prima verhaal om te gebruiken als je het wilt hebben over omgaan met incidenten. En kwam je een filmster tegen op de groente afdeling? Zet het in om het onderwerp impact bespreekbaar te maken. Zo weet je zeker dat je luisteraars de oren spitsen, en je punt lang blijft hangen.