Ik schat dat van de vijf deelnemers aan een spreekangst training, er gemiddeld één deelnemer pillen tegen spreekangst slikt. Zo iemand vertelt bij het kennismakingsrondje vaak gewoon naar de huisarts te zijn gestapt. Die schrijft na het het woord ‘spreekangst’ onmiddellijk een receptje met bètablokkers uit.
Het grappige is dat ik meteen bij de andere deelnemers hoopvolle blikken zie: “Wat? Pillen tegen spreekangst? Waar kan ik die krijgen?”. Ze bedenken zich dan meestal niet dat de gebruiker van de pillen óók in dezelfde spreekangst training zit, dus dat het kennelijk toch niet zo goed bevalt.
Pillen tegen spreekangst
De pillen die deelnemers voorgeschreven krijgen zijn zoals gezegd meestal bètablokkers. Deze handige pilletjes zorgen ervoor dat het stresshormoon adrenaline minder goed zijn werk kan doen. Hierdoor verlaagt de bloeddruk, vertraagt de hartslag en vermindert de zuurstofbehoefte van je hart. Het doel van een bètablokker is dat je hart minder hard hoeft te werken en fysieke ellende zoals trillen en buiten adem zijn minder voorkomt.
Nu ben ik zelf heel erg van de ‘als het werkt, werkt het’ school. Als jij eens in de zoveel jaar een presentatie moet geven, wat dan fantastisch goed gaat met een pilletje…waarom niet.
Alleen werken de meeste mensen die wij tegenkomen in een omgeving waar er veel vaker gepresenteerd moet worden. En, stel je voor, soms worden ze zelfs geacht onverwachts een spontaan praatje te houden. In die gevallen ontstaat er vaak extra stress rondom de pillen.
Wanneer slik je wel, wanneer niet?
Wat doe je als er onverwachts gepresenteerd moet worden terwijl je je pilletje niet bij je hebt?
Wat ik verder ook nooit hoor is dat de spreekangst van deelnemers door de jaren minder wordt door het slikken van pillen. Wat op het eerste gezicht gek is, want je presentaties verlopen relatief rustig. Waarom zakt die spanning dan toch niet op de lange termijn?
Ik denk hierom: veel deelnemers beschrijven dat ze een gekke tegenstelling ervaren omdat ze met een pilletje op fysiek relatief rustig zijn, maar mentaal nog steeds doodsangsten uitstaan. Ze hebben nog steeds last van een verkeerde aandachtsverdeling (belangrijkste oorzaak van spreekangst) en als gevolg daarvan een vernauwde waarneming. Ze voelen zich angstig en onveilig, alleen reageert hun lijf niet meer met de verhoogde hartslag.
Wat verder enorm ondermijnend werkt is dat als je iets tegen spreekangst slikt, je jezelf daarmee het onomstotelijke bewijs levert dat je het niet kunt. Kennelijk ben je een hopeloos geval. Komt ook nooit meer goed denk je, want stoppen met het pilletje is ook geen optie. Al met al een fantastische manier om je angsten nog ’s een flinke zwieperd te geven.
Dus in plaats van dat je zelfvertrouwen toeneemt omdat het je lukt om door de pillen met een min of meer normale hartslag te presenteren, zie ik in mijn praktijk eigenlijk alleen maar dat pillen voor een verergering van de spreekangst zorgen.
De lange termijn
De enige stap die na de pillen nog mogelijk is, is ontslag nemen. En ik spreek regelmatig mensen die precies dat gedaan hebben. Ontslag genomen bij die ontzettend leuke baan waarvoor je naar Londen moest vliegen om een presentatie te geven. Toch die positie in de Raad van Bestuur geweigerd omdat je dan niet meer onder de praatjes uit kan.
Niet persoonlijkheid maar strategie
Heel erg jammer. En ook niet nodig. Spreekangst is namelijk in de meeste gevallen niet een probleem in de persoonlijkheid. Of een kwestie van verkeerde genen. Bijna altijd is spreekangst het gevolg van het hanteren van een verkeerde strategie bij het presenteren. Die verkeerde strategie zorgt voor een vervelende lichamelijke reactie die per keer heftiger wordt.
De oplossing zit ‘m niet in het veranderen van je persoonlijkheid of het wegslikken van de fysieke reactie, maar in het aanleren van nieuwe strategieën. Als je die nieuwe strategieën toegewijd oefent (vergelijk het met het oefenen van je backhand bij tennissen), passen de lichamelijke reacties zich vanzelf aan.
Dat oefenen kost tijd en moeite. Maar dan kun je wel zonder je tas driedubbel te checken naar je werk. En die leuke baan houden. En in het bestuur. Zonder pilletje.
