De troonrede: voortschrijden of voorthobbelen?

De troonrede voorlezen: dat is wel een van de hoogtepunten van de jaarlijkse koninklijke performance. En er is maar een iemand in het hele land die het kan: de koning. Laten we dat even vooropstellen.

De koning is gelukkig geen acteur

Stel je voor dat een acteur het zou doen. Al was die acteur gelauwerd, met een zinderend talent, al droeg íe het nog zo prachtig voor: het zou nooit hetzelfde effect hebben. Het is namelijk de troonrede: uniek in zijn genre. Zo uniek dat de koning het moet doen. En de koningin moet ernaast zitten, zonder te wiebelen.

En de koning mag praten zoals koningen praten. Met rust, een zekere warmte, maar toch neutraal, zodat iedereen de woorden begrijpt, de boodschap van de regering uitdragend. Want de troonrede is uiterst formeel, een uniek genre. Met rituele status.

Een gemiste traptrede

Maar dit jaar gebeurde iets geks. In 2023 struikelde de koning al over woorden in de eerste minuut. Struikelen is niet zo des konings. Dit jaar dacht hij soms dat hij aan het einde van de spreekwoordelijke trap was terwijl hij nog een trede had te gaan. Ken je dat gevoel? Een goed voorbeeld hiervan hoor je t einde, 17 minuut 50 …”en dan wordt de vraag wat wel kan niet eenvoudig (hier klonk de punt van de zin). Maar er kwamen nog twee woorden achteraan gewankeld: ‘-te geven’. Hij had zich ‘verstapt’. ‘
Verder zag je dat Willem Alexander weinig tussentijd nam om zinnen te laten landen, evekon terug te kunnen naar het papier. Het publiek werd er onrustig van.

https://nos.nl/collectie/13979/video/2537482-bekijk-hier-de-volledige-troonrede

131 woorden per minuut

We komen op de volgende analyse: het leek of men voorgenomen had de troonrede in een wat meer alledaags spreektempo te willen voordragen. Misschien met het idee dat het daardoor wat herkenbaarder wordt, en het de betrokkenheid vergroot bij de toehoorder.

Als je een presentatie geeft raden we dat ook van harte aan. Werk vanuit steekwoorden en praat verder van ‘achter uit je hoofd’. Zet je tekst niet vast. Dan komt de interactie vanzelf op gang en ben je makkelijker te volgen voor je publiek. Wij noemen dit de ‘praten-met’ stand.

Nou ligt het gemiddelde spreektempo van mensen rond de 130 woorden per minuut. Hele snelle praters halen de 160. Een lekkere langzame doet 100 woorden per minuut.

Huppelend over de rode loper

Wat was nou het spreektempo van de koning?
We gingen even terug naar 2022. Een rustige en goed te volgen troonrede: 2800 woorden in pak ‘m beet 25 minuten. Dat zijn 112 woorden per minuut. Nog binnen het normale en wel rustig.

Die rust is ook nodig, want de tekst is niet opgesteld in spreektaal. Het is een formele tekst, met formele formuleringen. Ieder woord is gewogen. Het is het idee dat de koning de troonrede ‘uitspreekt’: niet presenteert. Het is niet Wim Lex die z’n punt staat te maken. De troonrede is een ander genre. Try this at home: pak de tekst van de troonrede en draag hem op normaal spreektempo voor, alsof je het heel natuurlijk vertelt. Daar heb je echt een paar jaar Toneelschool voor nodig plus een repetitietijd van een week of drie (ik voel een wedstrijd aankomen) . Kortom: je kan niet gewoon lekker doorpraten, je moet wel een beetje ‘voortschrijden’. Koninklijk spreken.

In 2023 is de troonrede ook 2800 woorden. Nu is de spreektijd tegen de 20 minuten. Dat zijn 140 woorden per minuut. Dat is huppelend over de rode loper. Dus ook meer gestruikel.
In 2024 was de troonrede een tikje rustiger, maar nog steeds 2500 woorden in nog geen 19 minuten: dat zijn 131 woorden per minuut.

Andante

Ik vind dat Willem Alexander absoluut een medaille verdient voor het voorlezen van deze tekst in normaal spreektempo. Maar ik zou toch zeggen: ze lopen ook langzaam in die prachtige pakken. Maxima moet wel traag met zo’n majestueuze sleep.
Dus geef deze unieke rede het spreektempo dat het verdient: andante. Dan kunnen we hem ook rustig beluisteren, de koning. De enige in het land dit kan doen.