“Ik zag een dezer dagen in de krant een foto van mezelf uit m’n begindagen als premier.”
Ik veerde onwillekeurig op bij de openingszinnen van Mark Rutte. Hij neemt afscheid met een speech.
Speechen is een bijzonder genre in spreken. Het wordt niet zo veel gebruikt omdat het vrij formeel is. Rutte hoeft ons op dit moment nergens meer van te overtuigen: het werk is gedaan. En hij hoeft geen informatie meer te geven: we weten wie de opvolger wordt en waar hij zelf naartoe gaat. Dus deze speech is bedoeld om het moment te markeren, om ons Nederlandse burgers iets mee te geven en om iets van zichzelf te laten zien.
Ik veerde op uit verrassing. Rutte spreekt meestal niet zo dicht op zichzelf. Meestal gebruikt hij conceptuele taal. Woorden zoals ‘democratie’ en ‘vrijheid’ vallen makkelijker uit zijn mond dan “Ik zat op de fiets m’n appeltje te eten en dacht …”
Dus ik spitste m’n oren, nu zou er iets komen…
Kroegpraat
Deze manier van praten noemen wij in onze trainingen Storytelling ook wel ‘kroegpraat ’. Zeg maar hoe je praat als je met vrienden in de kroeg over je dag praat: “Ik zeg tegen haar, ik zeg ‘vind je dat normaal’. Dus ze kijkt me strak aan, ze kijkt naar die lege stoel en ik denk “oepsie, dit gaat helemaal fout!”
Obama was goed in kroegpraat. Daarom vond de wereld hem ook zo’n heerlijke spreker; je ziet alles zo lekker voor je.
Na dit uitzonderlijke kroegpraat-begin, keert Rutte gewoon terug naar Rutte. Hier en daar gebruikt hij een beeld, maar is daar schaars mee. Een helder verhaal zonder al te diepe inkijkjes.
Overigens is hij daarin niet de enige. De meeste sprekers switchen van kroegpraat naar een hoger abstractieniveau als ze het woord nemen voor een publiek. Logica is immers de basis van het spreken. Je kan alle opsmuk weghalen, de idee blijft overeind. Het blijft alleen niet zo plakken, en het doet niet zoveel met je gevoel.
En daardoor wint Rutte in zijn afscheidsspeech uiteindelijk meer het hoofd dan het hart van de luisteraar. Betrouwbaar, want hij was nooit zo van de grote emoties. Hij is gewoon niet zo transparant en dat is òòk consistent.
Liever een rustige geschiedenis
Ik ben benieuwd hoe hij als geschiedenisleraar zou zijn. Zou het dan anders gaan? Zou het bloed dampend van de grond afslaan bij de slag om Hastings? Zou je de verschroeiende hitte van een brandend Rome kunnen voelen als Nero er zingend op neer zit te kijken? Het blijft voor altijd een mysterie.
Hij gaat niet voor de klas. Hij wordt secretaris-generaal van de NAVO. Wat dat betreft: we wensen ons op die positie een consistente leider, een logisch denker en helder spreker. En hopelijk schrijft hij daar voor ons een mooie, rustige geschiedenis, meer dan dat hij er vurig over spreekt.
