Op 31 mei presenteerde trainingsbureau Nobbe Mieras de voorlopige bevindingen van een nieuw onderzoek van de Universiteit Utrecht naar sociale beeldvorming op de Nederlandse werkvloer. Hoewel we onze eigen collega’s minder vaak stereotyperen, houden we er veel vooroordelen over elkaar op na. Over het algemeen zien we vrouwen als warmer dan mannen, en heteroseksuelen als competenter dan niet-heteroseksuelen. Ook mensen met een migratieachtergrond worden als minder competent gezien. Initiatiefnemer van het onderzoek Nobbe Mieras wil aankaarten welke effecten stereotypering heeft op hoe we mensen aannemen, beoordelen en promoveren en zo de weg leiden naar bewustwording en verbetering.
Meer weten over het onderzoek?
Download hier de factsheetNooit eerder verzamelde onderzoeksdata
Het nieuwe onderzoek wordt geleid door professor Dr. Naomi Ellemers en Dr. Félice van Nunspeet van de Universiteit Utrecht. De onderzoekers hanteerden het stereotype content model van professor Dr. Susan Fiske van Princeton University. Fiske deed jarenlang onderzoek in verschillende landen: Dankzij de samenwerking tussen Nobbe Mieras en sociaal psychologen Ellemers en Van Nunspeet zijn er voor het eerst onderzoeksdata beschikbaar over stereotypering op de Nederlandse werkvloer. Ellemers en Van Nunspeet vroegen medewerkers van verschillende soorten organisaties in Nederland aan te geven wat zij denken dat het stereotype beeld is van tien verschillende groepen: mannen, vrouwen, lager opgeleiden, hoger opgeleiden, mensen met een migratieachtergrond, mensen zonder migratieachtergrond, heteroseksuelen, niet heteroseksuelen, jongvolwassenen en mensen van middelbare leeftijd.
Subtiele verschillen, reële effecten
Het onderzoek laat duidelijke verschillen zien in de kenmerken die men aan deze tien groepen toekent. “De gemeten verschillen zijn subtiel, maar de effecten zijn reëel. Ze hebben invloed op de verwachtingen die we hebben van collega’s, maar ook op de rolverdeling binnen de organisatie”, zegt Dr. Van Nunspeet van de Universiteit Utrecht.
Maps
Onderzoekers Ellemers en Van Nunspeet vroegen de ene helft van de deelnemers hoe zij denken dat de Nederlandse samenleving de aangewezen groepen ziet. De andere helft moest aangeven hoe mensen in de eigen organisatie naar deze groepen kijken. Deelnemers beschreven dit beeld met twintig verschillende kenmerken, zoals slim, assertief, eerlijk, vriendelijk. Met behulp van de gegevens werden twee ‘Maps’ opgesteld. Hierop werden de beelden van deze groepen geplot aan de hand van de dimensies competentie (bekwaamheid) en warmte (betrouwbaarheid). De ene map geeft de stereotypering van de groepen weer in Nederland, en de andere de stereotypering op de Nederlandse werkvloer. Iedere groep heeft een eigen profiel dat aangeeft hoe we deze mensen zien en tegemoet treden.
Veel Nederlanders geloven in gelijke kansen en vinden dat er ruimte moet zijn voor verschillende soorten mensen. De onderzoeksuitkomsten wijzen echter uit dat we wel degelijk denken dat bepaalde groepen mensen van elkaar verschillen. De ondervraagden gaven aan dat er naar hun idee minder sprake is van stereotype denkbeelden binnen hun organisatie dan daarbuiten. “Toch zien we ook binnen de eigen organisatie dezelfde profielen van deze groepen ontstaan, ze worden alleen iets dichter bij elkaar geplaatst”, aldus Ellemers. “De relatieve verschillen zijn in de eigen organisatie dus kleiner, maar ze zijn er nog altijd: ook in onze eigen organisatie vinden we vrouwen bijvoorbeeld warmer dan mannen, en heteroseksuelen competenter dan niet-heteroseksuelen.”
Aanbevelingen voor een inclusievere werkvloer
Organisaties die stereotypering willen aanpakken doen er goed aan eerst eigen onderzoek te doen, zegt Ellemers. Wie weet hoe het zit, kan er iets aan veranderen. Veel onderzoeksgegevens over stereotypering op de werkvloer komen uit het buitenland en geven geen accuraat beeld van de situatie op de Nederlandse werkvloer. “Om te begrijpen wat je moet doen, moet je eerst weten wat er aan de hand is: breng dus in kaart hoe het er in jouw organisatie voorstaat”, zegt Ellemers.
Via trainingsbureau Nobbe Mieras kunnen bedrijven samen met de onderzoekers een map van de eigen organisatie laten maken. Zo’n map geeft onmisbare input voor het maken van beleid rondom beeldvorming en het bieden van gelijke kansen aan alle medewerkers.
Lees ook: Diversiteit en inclusie: in welke fase zit jouw organisatie?
Wil jij ook een map van jouw organisatie laten maken? We vertellen je er graag meer over!
Informeer mij over de map van mijn organisatieHet onderzoek van de Universiteit Utrecht laat zien dat veel groepen op de werkvloer op basis van beeldvorming op achterstand staan. Een essentiële stap is om leiders in de organisatie inzicht te geven in deze beeldvorming zodat ze verantwoordelijkheid kunnen nemen voor het aanpakken van de bedrijfscultuur. “Je kunt van een minderheidsgroep niet vragen de heersende cultuur te veranderen. Geef leiders de kennis en vaardigheden in handen om de negatieve effecten van stereotype beeldvorming te verminderen. Leer ze hoe perceptie op warmte en competentie in elkaar steekt en laat ze zien aan welke knoppen ze kunnen draaien om indrukken van zichzelf en van anderen te veranderen”, zegt Farah Nobbe van Nobbe Mieras.
Ook is het belangrijk niet alleen cursussen en trainingen aan te bieden aan je minderheidsgroepen, maar aan alle medewerkers in je organisatie. “Door een combinatie van training, educatie en coaching kan het negatieve effect van stereotypen afgezwakt worden, en de persoonlijke invloed worden vergroot. Maar, let wel, het trainen van individuele medewerkers mag geen excuus zijn om structurele verandering uit te stellen” zegt Farah Nobbe van Nobbe Mieras.
Terugkijken seminar
Op 31 mei 2022 vond in Utrecht het seminar ‘Stereotypen op de Nederlandse werkvloer: hoe we elkaar echt zien’ plaats. Hier deelden we de resultaten van ons onderzoek, en reikten we praktische interventies aan op het gebied van beeldvorming, gelijkwaardigheid en inclusiviteit.
Sprekers van de keynote waren prof. Dr. Naomi Ellemers en Dr. Félice van Nunspeet van de Universiteit Utrecht en Farah Nobbe en Natalie Mieras van Nobbe Mieras. Het panel onder leiding van Annemarie Wisse bestond uit de volgende prominenten van de Nederlandse werkvloer:
Raoul Ramautarsing, partner Global Trade Advisory, Deloitte
Rosanne Hogendoorn-Doorschodt, Lead Talent and Learning, Accenture
Amber Haank, Strategy director at reclamebureau AMARU
Prof. Dr. Naomi Ellemers, sociaal psycholoog en hoogleraar Universiteit Utrecht
De keynote en de paneldiscussie kun je hier terugkijken:
Videoboodsschap Susan Fiske
Bekijk hier de videoboodschap die professor Dr. Susan T. Fiske van Princeton opnam voor het seminar ‘Beeldsvorming op de Nederlandse werkvloer: hoe we elkaar echt zien”.
Maak ook een map van jouw organisatie
Informeer mij over de map van mijn organisatieEen eigen map heeft grote impact, dat zagen we bij de bedrijven die we al onderzochten. Het maken van zo’n map is niet ingewikkeld: alles wat je nodig hebt zijn 100 respondenten die een online survey van 10 minuten willen invullen. De Universiteit Utrecht verwerkt en interpreteert deze data, en maakt er een map van. Deze map wordt toegelicht door Nobbe Mieras in de vorm van (naar keuze) een presentatie, lezing of workshop. Heeft jouw organisatie ook interesse in het maken van een eigen map? Neem dan even contact met ons op, we lichten onze werkwijze graag toe in een (online) meeting.
Een eigen map heeft grote impact, dat zagen we bij de bedrijven die we al onderzochten. Het maken van zo’n map is niet ingewikkeld: alles wat je nodig hebt zijn 100 respondenten die een online survey van 10 minuten willen invullen. De Universiteit Utrecht verwerkt en interpreteert deze data, en maakt er een map van. Deze map wordt toegelicht door Nobbe Mieras in de vorm van (naar keuze) een presentatie, lezing of workshop. Heeft jouw organisatie ook interesse in het maken van een eigen map? Neem dan even contact met ons op, we lichten onze werkwijze graag toe in een (online) meeting.
In de media
Ook in de media kreeg het onderzoek veel aandacht. Lees hier wat Het Parool, MT Spout en Nu.nl erover schreven.