Waarom online vergaderen zo vermoeiend is

“En, hoe ging je online sessie?” vraagt mijn collega. “Goed hoor” antwoord ik met een net iets te hoge piepstem.

Zoals de rest van de wereld praat ik nu hele dagen tegen een beeldscherm. Ik boven, mijn echtgenoot beneden. Of andersom als het een slechte dag is. En als ik heel veel geluk heb op kantoor, terwijl mijn collega in de andere ruimte hard pratend tegen haar beeldscherm een online training geeft.

In het weekend, als ik niet meer hoef te beeldbellen, lees ik in de krant dat onze samenleving op deze manier óók prima functioneert. En dat dit bewijst dat we in de toekomst niet meer hoeven te reizen of naar kantoor hoeven gaan.

Ik weet dat ik niet mag zeuren, maar ik doe het toch: ik vind online vergaderen de hel.

We missen een superbelangrijke component

Voordat je nu met het vingertje gaat zwaaien, ik ben heus niet de enige. Iedereen die ik spreek klaagt steen en been.

Wat vreemd is, want feitelijk zou er geen verschil moeten zijn met live meetings. Je ziet elkaar, je hoort elkaar. En met een beetje goede wifi zou het online vergaderen ongeveer dezelfde beleving moeten zijn als in het echt.

Maar dat is het echt totaal niet.

Ik hoor van vrienden en collega’s dat ze het ‘echte’ contact missen. Dat ze de finesses missen, dat ze het menselijke aspect van elkaar genuanceerd kunnen lezen missen. En dat ze extreem moe worden van online vergaderen. Iemand appte me deze week: “alsof er een glazen wand gezet is tussen mij en het leven”.

Laat er nou een reden zijn waarom online vergaderen anders werkt dan een echte ontmoeting. Achter je beeldscherm mis je een superbelangrijke component, waar je niet meteen aan denkt.

Die belangrijke component heet…oogcontact.

Hoe zit het precies met oogcontact en waarom heeft het zo’n effect op hoe we ons voelen tijdens online vergaderen?

Wetenschapper en publicist Giovanni Frazzetto beschrijft in zijn boek ‘Waarom we voelen wat we voelen’ wat er gebeurt als we elkaar recht in de ogen kijken.

Hij legt uit dat onze hersenen op een compleet andere manier reageren wanneer we zomaar naar iemands gezicht kijken, of iemand recht in de ogen kijken. Vooral direct oogcontact activeert gebieden zoals het dopaminerge systeem. Dit systeem prikkelt het beloningscentrum en nodigt uit tot toenadering. En juist dat directe oogcontact missen we tijdens het videobellen.

Is dat erg? Nogal.

Om empathie voor elkaar te voelen is het nodig dat onze spiegelneuronen aangezet worden. Spiegelneuronen stellen ons in staat om elkaar te begrijpen en goed waar te nemen. Ze geven ons het vermogen om ons voor te stellen wat de ander doet en voelt.

Stel je een prettig gesprek voor: als jouw gesprekspartner fronst, frons jij ook. Als je gesprekspartner koffie over zich heen knoeit schrik jij op. Met andere woorden: in het contact identificeer je je met de ander en voel je wat die ander voelt.

Vooral rechtstreeks oogcontact helpt daarom die spiegelneuronen te activeren.

Vergaderen zonder spiegelneuronen

Helaas lijkt het erop dat de recente kennis over spiegelneuronen de IT nog niet heeft bereikt. Of je nu Zoom, Skype of Teams gebruikt: ze houden totaal geen rekening met dit principe.

Ga maar na: je ziet je gesprekspartners in een paar vlakken in je beeldscherm verschijnen. Het is onmogelijk om op hetzelfde moment oogcontact te maken. Als ik het effect van oogcontact wil nabootsen moet ik immers in het cameraatje boven m’n beeld kijken. Dat is raar. Dus kijk ik naar de glazige blik van mijn gesprekspartner die langs me heen kijkt. En mijn gesprekspartner kijkt naar mijn glazige blik.

Om het nog rampzaliger te maken zie ik MEZELF rechtsonder in beeld. Wat zo ongeveer hetzelfde effect heeft als vergaderen met een knoeperd van een spiegel recht voor m’n neus. Bij iedere beweging die ik maak zie ik mijn wallen, mijn uitgroei (want hee, mijn kapper is nog dicht), of dat ik mijn ogen een beetje vreemd samenknijp. Met als gevolg dat ik op mezelf zit te letten in plaats van op de ander.

Gemankeerde communicatie

Het effect van dit alles is gemankeerde communicatie. We worden afgeleid door beelden terwijl we ons niet echt verbinden, noch elkaar aanvoelen. We communiceren ons gek maar onze spiegelneuronen worden nauwelijks actief. Geen wonder dat we na afloop uitgeput wegstrompelen, op zoek naar een grote fles witte wijn.

Het lijkt erop dat we nog heel lang vastzitten aan deze manier van communiceren en mijn gemopper valt natuurlijk helemaal in het niet bij het wereldleed. Maar ik vraag me wel af: is er dan nergens een computernerd met een beetje mensenliefde die dit voor ons zou kunnen oplossen? Iemand? Ergens?